İşlemci Fanları...

Günümüzdeki tüm masaüstü işlemcileri üzerlerinde geniş bir metal yüzey bulundururlar. Böylece soğutulmaları çok daha kolay hale getirilmiştir. Bu metal yüzeye ısı dağıtıcısı (heat spreader) adı verilir. Onun üstüne konan büyük ve kanatçıklı, girintili-çıkıntılı metal parçaya ise pasif (fansız) soğutucu (heatsink) denir. Üstelik işlemcinin üzerindeki bu metal yüzey, pasif soğutucu yerleştirilirken işlemci çekirdeğinin fiziksel olarak zarar görmesini engeller.



Bir işlemcinin ısı üretmesi mimarisinin ne olduğuna bağlıdır. Core 2, eski Pentium 4 ve Pentium D işlemcilerinden çok daha verimli çalışır. Üretilen ısı miktarı işlemcilerin çekirdek sayılarıyla da doğru orantılıdır. Diğer taraftan yüksek saat hızları yüksek gerilim gerektirir ve bu da güç tüketimini önemli ölçüde arttırır (uygulanan gerilime göre üstel olarak).



Klasik fanlı CPU soğutucuları boyut, katman (layout), malzeme, fan tipi ve fan boyutları bakımından çeşitli farklılıklar arz ediyorlar. İş ısıyı mümkün olduğunca hızlı bir şekilde sıcak noktadan uzaklaştırmaya gelince pasif soğutucuların boyutu, katmanı ve malzemesi, kısaca her şeyi birbiriyle alakalı olduğundan en iyi biçimde tasarlanmalılar. Metalin ısı iletkenliği ne kadar iyi (bakırın ısıl iletkenliği, alüminyumdan neredeyse iki kat fazladır) ve yüzey alanı ne kadar geniş olursa işlemci o kadar hızlı soğutulur. İşte bu yüzden pasif soğutucuların üzerinde olabildiğince çok sayıda girinti-çıkıntı ve kanatçık bulunmaktadır: Metal çabucak ısınır, sonra metal kanatçıklar arasında kalan havanın da ısısı gittikçe artar ve fan tarafından yaratılan bir hava akışı sayesinde sıcak hava metal kanatçıklar arasından çabucak uzaklaştırılır. Bakır alüminyumdan daha ağır ve pahalı olduğundan, saf bakırdan oluşan pasif soğutucuların üretilmesi pek tercih edilmez.

İşlemciler genellikle kutulu bir soğutucu ve fanla beraber satılırlar. Günümüzün soğutucuları verimli ve sessizdir ve işlemcinize hızaşırtma uygulamamak şartıyla yeterlidirler. Yalnız böyle bir niyetiniz varsa başka firmaların soğutma çözümlerini kullanmanız gerekecektir.

İşlemci soğutucularının hizmet dışı kalmasının birkaç olası nedeni var ve bu olası nedenlerden en önemlisi kurulumlarının iyi yapılıp yapılmadığı. İkincisi ürünle beraber gelen ısıl macun (thermal compound) veya yastığı (pad) kullanmayı kesinlikle unutmayın. Macunu olabildiğince az miktarda sürün çünkü macunu kullanmaktaki en büyük amaç işlemci ve soğutucu yüzeyleri arasındaki hava boşluklarını doldurmak. Eğer macun yanlardan taşarsa, taşan kısımları hemen temizleyin.



Pasif soğutucuyu takarken çok dikkatli olun. Soğutucunun alt yüzeyi, işlemcinin metal plakasına bire bir temas etmelidir. Eğer kaliteli bir işlemci soğutucusu satın almışsanız, büyük ihtimalle verimli bir katmana sahiptir ve çoğu bilgisayar sistemini soğutmak için yeterlidirler. Bunun yanında, işlemci ağır yük altında çalışırken fana duyulan ihtiyaç hat safhaya ulaşır, yoksa aşırı ısınma olayı gerçekleşir. İşte bizim araştırdığımız mesele de zaten bu: Fan mekanik bir cihazdır ve bu yüzden sınırlı bir kullanım ömrü vardır. Şayet fan ölürse, pasif soğutucu işlemci tarafından üretilen ısıyı tek başına dışarı veremeye yetmeyebilir.